Jubileusz 2025 roku

1. Idea i historia jubileuszy w Biblii i w Kościele

Zwyczaj obchodzenia jubileuszy i jego określenie wywodzi się z Biblii. Termin „jubileusz” oznaczał najpierw róg barani, za pomocą którego ogłaszano czas łaski, a z czasem stał się nazwą własną tego wydarzenia.

O jubileuszu dowiadujemy się z Księgi Kapłańskiej. Był to szczególny rok obchodzony co 50 lat. Dzięki niemu ludzie, którzy utracili swoją własność, mogli powrócić do swojej ziemi i domu. Stawali się na nowo wolnymi i mieli szansę na ponowny start życiowy.

U Izajasza znajdujemy poszerzenie rozumienia koncepcji jubileuszu. Prorok ukazuje jego sens nie ograniczając się do wolności w sferze ekonomiczno-społecznej, ale zapowiadając wyzwolenie o charakterze mesjańskim. Do tej idei odniósł się Jezus w synagodze nazaretańskiej, kiedy odczytywał fragment Księgi Izajasza o Duchu Pańskim, który Go namaścił, aby „obwoływał rok łaski od Pana” (zob. Łk 4,17-19).

W jubileuszu spotyka się chronos i kairos. Konkretny rok jako okres mierzony upływającymi miesiącami staje się wydarzeniem zbawczym. Jego celem jest umożliwienie wyzwolenia człowieka, nade wszystko z grzechu i przywrócenie mu pełnej wolności dziecka Bożego.

W historii Kościoła pierwszy rok jubileuszowy był obchodzony w 1300 roku z woli papieża Bonifacego VIII. Początkowy zamiar, aby przeżywać rok jubileuszowy co 100 lat, został zmieniony na cykl 50-letni, a od 1475 r. przyjęto zasadę obchodów co 25 lat.

Jubileusz 2025 roku wpisuje się w tę historię jubileuszy Kościoła. Jest osadzony pomiędzy innymi jubileuszami zwyczajnymi i nadzwyczajnymi. Należą do nich: Wielki Jubileusz, który odbył się w roku dwutysięcznym oraz szczególny czas łaski, jaki będziemy przeżywać w 2033 roku – jako rocznicę dwu tysięcy lat Odkupienia dokonanego przez mękę, śmierć i zmartwychwstanie Pana Jezusa.

Obecny Jubileusz ma swoje ramy czasowe. Rozpocznie się 24 grudnia bieżącego roku poprzez otwarcie Drzwi Świętych Bazyliki Świętego Piotra w Watykanie. Zostaną one zamknięte i tym samym zostanie zakończony Jubileusz 6 stycznia 2026 r., w uroczystość Objawienia Pańskiego.

W granicach tych dat są wyznaczone inne dni, w których będą otwierane i zamykane Drzwi Święte pozostałych bazylik większych w Rzymie. Papież Franciszek postanowił także, że w niedzielę 29 grudnia 2024 r., we wszystkich katedrach i konkatedrach, biskupi diecezjalni będą sprawować Eucharystię jako uroczyste otwarcie Roku Jubileuszowego, który zakończy się w Kościołach partykularnych w niedzielę 28 grudnia 2025 roku.

2. Duchowość Jubileuszu 2025 roku

Słowem-kluczem tegorocznego Jubileuszu jest „nadzieja”. Bulla papieska, która go ogłasza, nosi tytuł Spes non confundit – „Nadzieja zawieść nie może” (Rz 5,5). To myśl św. Pawła z Listu do Rzymian. Papież Franciszek odwołuje się wielokrotnie do tej Księgi, jak i do innych pism Apostoła Narodów. Są one zasadniczym fundamentem biblijnym bulli, które pozwalają opisać specyfikę duchowego wymiaru Roku Świętego 2025.

„Święty Paweł – jak zauważa Papież Franciszek w bulli – jest wielkim realistą. Wie, że życie składa się z radości i smutków, że miłość jest poddawana próbie, gdy wzrastają trudności, a nadzieja wydaje się załamywać w obliczu cierpienia” – nr 4.

Możemy wyciągnąć pewien ważny wniosek. Jeśli św. Paweł jest wielkim realistą, czyli poznał dobrze, czym jest cierpienie, to głoszona przez Apostoła Narodów nadzieja została poddana najwyższej próbie i ją zwycięsko przeszła. Autor Listu do Rzymian jest wiarygodnym świadkiem nadziei i pyta się retorycznie: „Któż nas może odłączyć od miłości Chrystusowej? Utrapienie, ucisk czy prześladowanie, głód czy nagość, niebezpieczeństwo czy miecz?” (Rz 8,35).

Chrześcijańskie przesłanie nadziei jest darem dla wszystkich. „Nadzieja jest obecna w sercu każdego człowieka jako pragnienie i oczekiwanie dobra” – stwierdza Papież Franciszek i zauważa przy tym: „Często spotykamy osoby zniechęcone, które patrzą w przyszłość ze sceptycyzmem i pesymizmem, jakby nic nie mogło dać im szczęścia. Oby Jubileusz był dla wszystkich okazją do ożywienia nadziei” (nr 1).

Można śmiało powiedzieć, że to ostatnie tutaj przywołane zdanie z papieskiej bulli wyraża najkrócej cel Roku Świętego. Ma być on „okazją do ożywienia nadziei”. Papież stawia też pytanie: „Ale jaki jest fundament naszej nadziei?” (nr 18). I odpowiada, że jej fundamentem jest wiara w życie wieczne (zob. nr 19). Nadzieja chrześcijańska odsyła nas do tego, co wykracza poza ramy tego świata i doczesności. Pozwala nam także z ufnością spojrzeć na „sąd Boży, zarówno na końcu naszego życia, jak i na końcu czasów” (nr 22). Jego celem jest definitywne oczyszczenie, pokonanie zła i zjednoczenie z Chrystusem na wieki. Jubileusz ma być wydarzeniem, które pomaga w realizacji tego celu każdemu człowiekowi.

3. Logo Roku Jubileuszowego

Syntetycznym wyrazem idei Roku Świętego jest Logo Jubileuszu 2025 (zob. https://www.iubilaeum2025.va/pl/giubileo-2025/logo.html – dalej: Logo). Jest obrazem ukazującym trzy rzeczywistości, którymi są: morze, ludzie i krzyż.

Morze. Jest symbolem środowiska życia. „Warto przyjrzeć się falom i sile, która je wywołuje, aby zauważyć, że pielgrzymka życia nie zawsze odbywa się po spokojnych wodach” (Logo).

Ludzie. „Logo przedstawia cztery postacie, symbolizujące ludzkość pochodzącą z czterech różnych zakątków ziemi. Obejmują się wzajemnie, aby ukazać solidarność i braterstwo, które jednoczą narody. (…) Obraz ten ukazuje, iż podróż pielgrzyma nie jest faktem indywidualnym, ale wspólnotowym” (Logo).

Krzyż. „Nie jest bynajmniej statyczny, lecz dynamiczny, pochyla się ku ludzkości, jakby zmierzał w jej stronę, nie zostawiając jej samej, bez pomocy. (…) Postać stojąca na samym przodzie przylega do krzyża. Jej postawa jest znakiem nie tylko wiary, ale również nadziei (…). Należy zwrócić uwagę na dolną część krzyża, swym kształtem przypominającą kotwicę, stabilizującą łódź podczas wysokiej fali. Jak wiemy, kotwica była często używana jako metafora nadziei” (Logo).

„Obraz kotwicy jest sugestywny, aby zrozumieć stabilność i bezpieczeństwo, jakie mamy pośród wzburzonych wód życia, jeśli polegamy na Panu Jezusie” (Bulla, nr 25).

„Wreszcie kolorem zielonym wyraźnie widać motto jubileuszu 2025: Peregrinantes in Spem – Pielgrzymi Nadziei” (Logo)”.

4. Współczesne wyzwania i znaki nadziei

Bulla ogłaszająca Jubileusz 2025 wskazuje na liczne – jak to zostało określone – znaki nadziei i apele nadziei (nr-y: 7-17). Dotyczą one współczesnych wyzwań, kryzysów w świecie i problemów różnych grup ludzi, wobec których potrzeba udzielać ewangelicznych odpowiedzi. Takie odpowiedzi stają się znakami nadziei, do dawania których jesteśmy wezwani.

Te wyzwania i znaki nadziei są następujące:

1. Tragedia wojny i odpowiadający mu pierwszy znak nadziei, jakim jest „pokój dla świata”.
2. „Utrata pragnienia przekazywania życia. (…) „Jesteśmy świadkami niepokojącego spadku wskaźnika urodzeń”. Tu apelem i znakiem nadziei jest „otwartość na życie z odpowiedzialnym macierzyństwem i ojcostwem”.
3. Więźniowie. Papież Franciszek wzywa do stwarzania im godnych warunków życia, „poszanowania praw człowieka, a przede wszystkim zniesienia kary śmierci”.
4. Chorzy i niepełnosprawni. „Troska o nich – jak ukazuje Bulla – jest hymnem na cześć ludzkiej godności, pieśnią nadziei, która domaga się zgodnego chóru całego społeczeństwa”.
5. Młodzi. Wielu z nich doświadcza smutku, nudy, zniewoleń, czynów autodestrukcyjnych. „Dlatego niech Jubileusz będzie dla Kościoła okazją do impulsu wobec nich”. Znakiem nadziei jest „bliskość wobec młodych”.
6. Migranci, wygnańcy, uchodźcy. Niech ci – podkreśla Papież – „których spory międzynarodowe zmuszają do ucieczki, by uniknąć wojny, przemocy i dyskryminacji, mają zapewnione bezpieczeństwo oraz dostęp do pracy i edukacji”.
7. „Osoby starsze które często doświadczają samotności i poczucia opuszczenia. Docenianie skarbu, jakim są, ich doświadczenia życiowego, mądrości, którą niosą (…), jest zobowiązaniem dla wspólnoty chrześcijańskiej i społeczeństwa”.
8. Ubodzy, „którym często brakuje tego, co konieczne do życia”. Jesteśmy wezwani do zaradzania ich problemom.
9. Głód na świecie i zadłużenia wielu krajów. Franciszek wzywa, aby sumienia wszystkich ludzi były wstrząśnięte w obliczu głodu, który nazywa skandalem, a państwa najbogatsze zachęca do umorzenia długów zadłużonym krajom.
10. Ostatni apel dotyczy rocznicy, jaka przypadnie w trakcie Jubileuszu. Jest nią 1700 lat, jakie upłyną od obchodów Soboru Nicejskiego (325 r.). Staje się to okazją zaproszenia „wszystkich Kościołów i Wspólnot kościelnych, aby podążały drogą ku widzialnej jedności”. Jednym z jej wyrazów jest podjęcie „zdecydowanego kroku w kierunku jedności wokół wspólnej daty Wielkanocy”.

5. Niektóre elementy jubileuszowe

Są to elementy o charakterze zarówno teologicznym, duchowym, jak i praktycznym, duszpasterskim. Należy do niego siedem elementów (zob. https://www.iubilaeum2025.va/pl/giubileo-2025/segni-del-giubileo.html – dalej: Elementy):

1. Pielgrzymka. „Jubileusz wzywa nas do wędrówki (…). Kiedy się przemieszczamy, tak naprawdę nie tylko zmieniamy miejsce, ale także samych siebie” (Elementy). Jubileusz jest okazją do podejmowania wielu różnego rodzaju pielgrzymek: do Rzymu i w Rzymie, przemieszczania się z krajów do krajów, kontemplacji stworzenia i dzieł sztuki, wędrowania szlakiem drogi krzyżowej i innych.
2. Drzwi Święte. „Nabierają szczególnego znaczenia: są znakiem najbardziej charakterystycznym, ponieważ celem jest dokonanie symbolicznego aktu ich przekroczenia. (…) Ten akt wyraża chęć pójścia za Jezusem, który jest Dobrym Pasterzem i pragnienie, by Jezus nas poprowadził. W końcu drzwi to też przejście, prowadzące do kościoła” (Elementy).
3. Pojednanie. „Jubileusz jest znakiem pojednania (…). Konkretnie mówiąc, chodzi o przeżywanie sakramentu pojednania, o wykorzystanie tego czasu do ponownego odkrycia wartości spowiedzi i osobistego przyjęcia Bożego słowa przebaczenia” (Elementy).
4. Modlitwa. Jesteśmy wezwani, by wciąż odkrywać wartość i pogłębiać zrozumienie modlitwy jako takiej oraz poszczególnych modlitw. Na szczególną uwagę zasługują: Ojcze nasz i Zdrowaś Maryjo (zob. Elementy). Także sam Rok Święty ma swoją własną „Modlitwę Jubileuszu” oraz „Hymn” – Pielgrzymi nadziei, w którego refrenie znajdują się słowa: Jezu, ufam Tobie.
5. Liturgia. Jubileusz jest pielgrzymowaniem ku najważniejszemu centrum, jakim jest celebracja eucharystyczna. Ponieważ „liturgia Jest modlitwą zbiorową Kościoła”, dlatego „pielgrzymka jubileuszowa nie jest aktem intymnym, indywidualnym, ale znakiem drogi całego ludu Bożego” (Elementy).
6. Wyznanie wiary. „Zwane również «symbolem» wiary, jest rodzajem osobistej deklaracji wiary”. Ochrzczony jest wezwany, by dawał świadectwo swojej wiary wobec innych osób. To „głoszenie tajemnicy wiary wymaga głębokiego nawrócenia” (Elementy).
7. Odpust. Jesteśmy zachęceni do spowiedzi, „jednakże, jak wiemy z osobistego doświadczenia, grzech «pozostawia ślad», pociąga za sobą konsekwencje. (…) Są one usuwane przez odpust (…). Penitencjaria Apostolska wyda przepisy umożliwiające uzyskanie i skuteczne praktykowanie jubileuszowego odpustu” (Bulla, nr 23).

Papież Franciszek wskazuje nam także na Matkę Bożą pisząc, że w Niej „nadzieja znajduje swoje najwznioślejsze świadectwo”. Ona jest „naszą Matką, Matką nadziei”. Dlatego w czasie Jubileuszu znaczącą rolę odgrywają sanktuaria maryjne. W tych miejscach pielgrzymujący do nich wierni „powierzają Matce Bożej swoje troski, cierpienia i oczekiwania” (Bulla, nr 24).

Jedno z ostatnich zdań Bulli Jubileuszu 2025 jest skierowaną do nas zachętą: „Pozwólmy, by od teraz pociągnęła nas nadzieja i pozwólmy, by przez nas stała się zaraźliwa dla tych, którzy jej pragną”.